Дырэктар Расійскага цэнтра навуковай інфармацыі, ураджэнец Докшыцкага раёна Алег Бяляўскі: «Тут дыхаецца лёгка»

У канцы мінулага года ў Бягомлі ўрачыста адзначылі 80-годдзе вызвалення пасёлка ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Цэнтральным момантам мерапрыемства стала адкрыццё памятнага знака на месцы растрэлу падпольшчыкаў у гады Вялікай Айчыннай вайны. Ідэяй увекавечыць памятнае месца старшыня мясцовага сельскага Савета дэпутатаў Мікалай Трахінін гарэў даўно, нават эскіз знака - яго рук справа. Але што ідэя, калі не прыкласьці сілы і сродкі да яе рэалізацыі. З апошнім дапамога прыйшла з брацкай Расіі. Ад земляка - дырэктара Расійскага цэнтра навуковай інфармацыі Алега Бяляўскага. Алег Віктаравіч на мерапрыемстве прысутнічаць не змог, але ўжо ў студзені 2023 года, знаходзячыся ў родных мясцінах з сям'ёй, наведаў памятнае месца.

…Напярэдадні Калядаў. Марозны сонечны дзень. У напрамку завода "Ветразь" згортвае некалькі машын. З адной з іх выходзіць сям'я: тата, мама, дачка-студэнтка і сын - малодшы школьнік. У руках - кветкі. Перакінуліся некалькімі словамі, і бацька накіраваўся да памятнага знака. Схіліў калена, чырвоныя гваздзікі ляглі на студзеньскі снег. На хвіліну замёр. Падняў вочы да неба, адвёў погляд удалячынь, за завадскую тэрыторыю, акружаную баравымі хвоямі, не тоячыся, змахнуў слязу. Тую самую скупую мужчынскую, за якую не сорамна. Відаць, што ўспомніў нешта сваё, пра тое, што жыве ў кожным з нас з дзяцінства, але схавана глыбока, надзейна. Так, каб не страціць ці не расплюхаць у штодзённай мітусні. Навошта? Каб ведаць, што ёсць у тваім жыцці кодавыя скрэпы: бабуліна вёска, маміна песня, бацькоўскае слова, сіла роднай зямлі, гонар за пакаленне пераможцаў.

- Свет бударажыць. Расейцаў адмяняюць, беларусаў чапляюць, так бы мовіць, за кампанію. Глумяцца над вынікамі Вялікай Айчыннай вайны. У чым чэрпаць сілы, па-вашаму, як выдужаць?

- Гэта вялікая гульня, і калектыўны Захад вядзе яе супраць нашай краіны не адну сотню гадоў. Ужо відавочна, што нашу перамогу над фашызмам у 1945-м Еўропа ўспрыняла як прыкрае непаразуменне, але доўгія гады нічога не магла з ім зрабіць - Савецкі Саюз быў ёй не па зубах. З ягоным развалам стратэгія Захаду кардынальна змянілася і стала ўяўляць сур'ёзную пагрозу для суверэнітэту нашай краіны, і не толькі палітычнага. Нашых супернікаў прыцягвалі не толькі рэсурсы Расіі, але і так званы "чалавечы капітал", інтэлектуальная эліта краіны.

А пачыналі яны з бяскрыўдных грантаў нашым вучоным, стажыровак у лепшых еўрапейскіх і амерыканскіх універсітэтах, міжнародных канферэнцый і сумесных навуковых праектаў. Усё гэта ў канчатковым выніку аказалася свайго роду «селекцыяй» навуковых кадраў, мэта якой – арганізацыя ўцечкі мазгоў.

Я лічу, што нельга дазваляць ворагам выкарыстоўваць навуку для ўздзеяння на палітычныя і сацыяльныя працэсы ў краіне, гэта зараз відавочна. Таму наша сіла ў яднанні і разуменні таго, што вораг не ўсярэдзіне нас, а звонку. Можна праводзіць мноства гістарычных паралеляў, але, калі коратка, я вельмі добра адчуваю непадзельнасць гістарычнага лёсу Беларусі і Расіі, адзінства нашага народа. І менавіта так нас успрымаюць на Захадзе.

Даведка "РВ". Алег Бяляўскі нарадзіўся ў 1959 годзе ў сям'і вайскоўца, у вёсцы Верацеі Докшыцкага раёна. У 1980 годзе скончыў юрыдычны факультэт Ваеннага Чырванасцяжнага інстытута, больш за 17 гадоў служыў у сістэме ваеннай пракуратуры і ваенных трыбуналаў, а таксама ў цэнтральным апараце Мінабароны Расіі. У далейшым працаваў на кіруючых пасадах у банкаўскай і прамысловай сферах, узначальваў АТ "Дзяржаўны інстытут азотнай прамысловасці і прадуктаў арганічнага сінтэзу", больш за дваццаць гадоў з'яўляўся кансультантам расійскіх і замежных інвестыцыйных кампаній і фондаў. З 2014 года - дырэктар Расійскага фонду фундаментальных даследаванняў (цяпер - Расійскі цэнтр навуковай інфармацыі). Кандыдат юрыдычных навук.

- Якія задачы, у такім выпадку, ускладзены на узначалены вамі Цэнтр?

- Наша дзейнасць накіравана на забеспячэнне лідзіруючых пазіцый расійскай фундаментальнай і прыкладной навукі на сусветнай арэне, укараненне прарыўных тэхналогій. Задача Цэнтра – збор, захоўванне і аналіз навуковай інфармацыі, якая атрымліваецца з усіх магчымых крыніц і забеспячэнне доступу да яе расійскіх вучоных, стварэнне праграмных прадуктаў і лічбавых платформ, як найбольш сучасных і эфектыўных інструментаў, якімі могуць карыстацца ўсе навуковыя і адукацыйныя ўстановы краіны, органы ўлады. , прадстаўнікі бізнесу. Такім чынам мы садзейнічаем павышэнню якасці навукова-даследчых работ, узроўню кваліфікацыі вучоных, развіццю навуковых кантактаў.

Дарэчы, мы даўно і плённа супрацоўнічаем і з Беларускім фондам фундаментальных даследаванняў. Нашы сумесныя гранты атрымлівалі маладыя даследчыкі на выкананне праектаў па матэматыцы, механіцы, фізіцы і астраноміі, хіміі, біялогіі, інфакамунікацыйных тэхналогіях і вылічальных сістэмах, фундаментальных асновах інжынерных, медыцынскіх, сельскагаспадарчых навук, гісторыі, псіхалогіі і іншых.

Праекты адбіраліся на конкурснай аснове, па выніках сур'ёзнай і незалежнай экспертнай адзнакі. Вядома, пры гэтым кантралюецца мэтазгоднасць і законнасць затрат. У неабходных выпадках мы аказваем вучоным прававую і арганізацыйную падтрымку.

- Алег Віктаравіч, што звязвае вас з Беларуссю?

– Гэта мая радзіма, радзіма маіх продкаў. Практычна кожнае лета мяне прывозілі ў Беларусь. Бацька - Віктар Барысавіч Бяляўскі, генерал-маёр юстыцыі, суддзя ў ганаровай адстаўцы Вярхоўнага Суда Расійскай Федэрацыі, з вёскі Верацеі, што на Бягомльшчыне. Мама - Аліна Фамінічна - родам з Гараўца Барысаўскага раёна. Зразумела, што разам з бацькам нашу сям'ю паматала па ўсім СССР. Мне, напрыклад, прыйшлося змяніць пяць школ.

Для мяне бацька з дзяцінства быў бясспрэчным аўтарытэтам, - такая дома была ўстаноўка, і гэта зыходзіла ад мамы. Трэба прызнаць, што фармавала мяне менавіта яна. Мама была ўзорам жонкі афіцэра, якая разам з ім пераносіла ўсе нягоды і пазбаўленні ваеннай службы, і звыш таго - забяспечвала яго надзейны тыл: штораз уладкоўвала побыт і стварала ўтульнасць у здымных і службовых кватэрах, каб муж і дзеці не адчувалі дыскамфорту ад пераезду і змены круга зносін. Мама сапраўды была душой і стрыжнем нашай сям'і, нашага дома.

Жылі сціпла, але мама ўмела збудаваць з нічога шэдэўр. Памятаю, як у эпоху дэфіцыту яна за адну ноч звязала для дачкі сваёй сяброўкі шлюбная сукенка, якая літаральна зрабіла фурор на вяселлі. Яна ўмела ўсё - і рукадзельнічаць, і смачна рыхтаваць і адрамантаваць электрапрас. А яшчэ мама заўсёды цудоўна выглядала, любіла музыку, вельмі шмат чытала і была вельмі дапытлівым чалавекам…

Яе не стала больш за два гады таму. І наш дом асірацеў у прамым сэнсе гэтага слова. Наогул, аналізуючы пражытае, разумею, што і па бацькоўскай і па матчынай лініі жанчыны - сіла роду. Бабуля Марыя Станіславаўна, як і многія ў пасляваенны час, засталася ўдавой з трыма сынамі на руках. Выгадавала ўсіх годнымі людзьмі, больш за тое, яе цяпла і мудрасці з лішкам хапіла і на ўнукаў. Цяжкі лёс і ў Марыі Адамаўны - бабулі па матчынай лініі. Трагічным росчыркам лёсу яна страціла прадзеда, які, дарэчы, быў старшынёй калгаса "Орка" Барысаўскага раёна яшчэ да пачатку вайны. На руках - пяцёра малалетніх дзяцей. З цеплынёй успамінаю іх, асабліва маіх дзядзькоў Антона і Мікалая, шматлікіх стрыечных братоў і сясцёр. З якімі мы абышлі ўсе прылеглыя да Верацеяў і Гараўца лясы, калі «хадзілі ў грыбы». Наогул, у маім басаногам савецкім дзяцінстве лета ў Беларусі было для мяне сапраўды райскім часам. Забрысці ў самую гушчар у пошуках рэдкага жука ці птушкі і патрапіць на казачную сунічную паляну, прайсціся па сіне-зялёным чарнічным дыване і знайсці велізарны касматы груздзь, сысці па зарослых малінай дзялянках на некалькі кіламетраў ад вёскі і…без праблем знайсці зваротную дарогу дадому… мяне было шчаслівае дзяцінства, якое стала магчымым дзякуючы мільёнам нашых землякоў, у тым ліку і маіх родных, якія аддалі сваё жыццё за мяне. За нас з вамі. сысці па зарослых малінай дзялянках на некалькі кіламетраў ад вёскі і…без праблем знайсці зваротную дарогу дадому… У мяне было шчаслівае дзяцінства, якое стала магчымым дзякуючы мільёнам нашых землякоў, у тым ліку і маіх родных, якія аддалі сваё жыццё за мяне. За нас з вамі. сысці па зарослых малінай дзялянках на некалькі кіламетраў ад вёскі і…без праблем знайсці зваротную дарогу дадому… У мяне было шчаслівае дзяцінства, якое стала магчымым дзякуючы мільёнам нашых землякоў, у тым ліку і маіх родных, якія аддалі сваё жыццё за мяне. За нас з вамі.

Мне давялося ўбачыць шмат краін, пабываць у месцах з мякчэйшым кліматам, з больш высокім узроўнем камфорту. Але, ніколі не ўзнікала думкі застацца тамака назаўжды. Рана ці позна ўзнікае момант, калі непераадольна цягне дадому. Дзе ты - свой. Зразумелы. Рускі. Тое ж самае і з Беларуссю. Як бы не складаліся абставіны, імкнуся пабываць тут хаця б раз у год. Абавязкова бяру з сабой дзяцей. Не магу растлумачыць чаму, але калі заязджаеш у Беларусь, дыхаць становіцца лягчэй, быццам скідаеш з сябе нябачны груз. Ведаеце, мы з жонкай Ірынай жартам завём гэтыя паездкі «скідам налад да завадскіх». Для ўсіх нас - гэта сапраўды месца сілы.

Наталля СТАШЭВІЧ.

Фота аўтара